درمان لکنت زبان

ابزارهای درمان لکنت زبان

• محیط درمان مناسب
• آموزش تکنیک های گفتار درمانی و انواع اختلالات گفتاری
• گروه درمان منظم و هدفمند
• فعالیت های خارج از محیط درمان
• هدایت شخص در طول مسیر درمان

از جمله ابزار های مهم در درمان لکنت زبان می باشد.

مهم ترین عامل درمان لکنت زبان

بى ترديد مهمترين ابزارى كه مي تواند گفتار عادى و طبيعى را سامان دهد، دم و بازدم ديافراگمى است. شوربختانه اغلب درمانگران غرب وشرق, از آنجا كه هنكام دم، شكم بالا مى آيد، تصور مي كنند كه دم ديافراگمى، همان دم شكمى است! و از درمانجويان خود ميخواهند هنگام دم، شكم خود را به جلو حركت دهند. دستيابى به درمان پايدار لكنت، بدون آموزش هاى تنفسى و پيگيرى آن در شرايط مختلف, غير ممكن به نظر ميرسد.

هدایت شخص در طول مسیر درمان لکنت زبان

شاید عده ای تصور کنند هدایت به این مفهوم است که گفتار درمان دست درمان جو را می گیرد و او را با دستورالعمل هایی از پیچ و خم های مسیر درمان می گذارند. باید دانست هیچ کس غیر از خود شخص لکنت دار نمی تواند به لکنت ذهنی از جمله خاطرات منفی، پنهان کاری ها و عوارض لکنت خویش به خوبی دست یافته و آن را لمس نماید، زیرا همه ی آن ها در پس واکنش های تو در تو و چند لایه ی ذهنی او و طی سال های زیاد شکل گرفته اند.

آن چه را که گفتار درمان می تواند ببیند یا درک کند، فقط واکنش هایی است که شخص گهگاه در محیط درمان از خود بروز می دهد. در مراحل مختلف درمان لکنت زبان، درمان گر می تواند با بررسی و درک لکنت ذهنی خویش، به تدریج به اصلاح و تغییر ذهنیتی بپردازد که کسی غیر از خود او نمی تواند به آن دسترسی داشته باشد. گفتار درمان ضمن راهنمایی های به موقع، شرایطی فراهم می کند تا شخص بتواند با لکنت ذهنی خویش روبرو شود، آن را بررسی نماید و به اصلاح و بازسازی آن بپردازد.

 درمان پایدار لکنت زبان

به مفهوم بازسازی و اصلاح دیدگاه ها، ارتباطات و واکنش های آسیب دیده می باشد. همه این موارد خارج از ذهنیت خود شخص نیست.

شخصی در نامه ای چنین نوشته است: “من مدت دو سال است که در منزل تمرین لکنت می کنم ، ولی لکنتم مرتب کم و زیاد می شود. می خواهم بدانم رسیدن به درمان پایدار لکنت زبان مرز مشخصی دارد؟ من کی می توانم به درمان صد درصد برسم؟”

معمولاً این گونه پرسش ها که به دلیل عدم آشنایی شخص با ماهیت لکنت زبان است، توسط کسانی مطرح می شود که ناامیدانه، مرتب در حال کشتی گرفتن و غلبه یافتن برلکنت ظاهری خویش هستند. غافل از اینکه لکنت زبان حریفی نیست که بتوان با آن زور آزمایی کرد. اگر کسی بخواهد با لکنت خویش مبارزه نماید ، مانند شخصی است که می خواهد با خودش کشتی بگیرد. جنبه های درمان لکنت زبان نکاتی هستند، که به بازسازی و اصلاح نیاز دارند نه به مبارزه و کشتی گرفتن، زیرا لکنت زبان چیزی جدا از کلیت خود شخص لکنت دار نیست و نمی توان آن را زمین زد.

نامه ای دیگر از یک جوان:

• میخواهم روش درمان کامل و صد درصد لکنت را به همه آموزش دهم.
• من در حال مبارزه با لکنت خود هستم و بالاخره آن را نابود خواهم کرد.
• مدتی است که تمرین آرام صحبت کردن می کنم، تا حالا که خیلی جواب داده.
• من مطمئنم اگر این کار را به مدت ۶ ماه درست انجام دهم، لکنتم صد در صد خوب خواهد شد.
• بعد ازاینکه خوب شدم ، میام کلینیک شما تا به همه ثابت کنم….

این افراد تصور می کنند که کشتی گرفتن با لکنت ظاهری و  لکنت نکردن، سبب درمان لکنت زبان آن ها می گردد، در صورتی که لکنت نکردن به مفهوم لکنت نداشتن و درمان نیست.

درمان پایدار لکنت زبان در بزرگسالی به ابزار، طی کردن مسیر درمان و راهنما نیاز دارد.

بدون این سه فاکتور، هرگز نمیتوان:

چرخه لکنت را متوقف ساخت

ذهن آرام در ارتباطات مختلف را تجربه کرد.

زندگی واکنشی و مفعولی را به زندگی کنشی و فاعلی تبدیل نمود.

در نتیجه شخص در مدت کوتاهی تصور میکند که به درمان رسیده است و پس از /انکه از تص

در بهترین حالت، این‌گونه اقدامات فقط به ایجاد تصوری از درمان منجر می‌شوند، که مانند یک حباب زودگذر است و در نهایت، ناامیدی برای درمان‌جویان به دنبال خواهد داشت.

درمان پایدار لکنت زبان در بزرگسالی به ابزار، طی کردن مسیر درمان و راهنما نیاز دارد.

بدون این سه فاکتور، هرگز نمیتوان:

چرخه لکنت را متوقف ساخت

ذهن آرام در ارتباطات مختلف را تجربه کرد.

زندگی واکنشی و مفعولی را به زندگی کنشی و فاعلی تبدیل نمود.

در نتیجه شخص در مدت کوتاهی تصور میکند که به درمان رسیده است و پس از /انکه از تص

در بهترین حالت، این‌گونه اقدامات فقط به ایجاد تصوری از درمان منجر می‌شوند، که مانند یک حباب زودگذر است و در نهایت، ناامیدی برای درمان‌جویان به دنبال خواهد داشت.

چرا درمانجویان به بی راهه های درمان بیشتر تمایل دارند؟

1. اطلاعات نادرست

به جرات می توان گفت بیش از ۹۰% اطلاعات و تمریناتی که در اختیار درمانجویان و نیز خانواده آنان قرار می گیرد، به دور از واقعیت و ماهیت این عارضه می باشد.

2. تبلیغات نادرست

متأسفانه مشاهده می‌شود که برخی افراد، در زمینه مرتبط و غیر مرتبط، با تبلیغات دروغین، سودجویانه و غیرمسئولانه به فعالیت می‌پردازند و به هیچ نهادی پاسخگو نیست.

3. عدم پذیرش

درد لکنت از یکسو، و نظریه ها و اطلاعات نادرست از سویی دیگر، آنچنان شخص را آشفته می سازد که به جای اقدام به درمان، به انکار و عدم پذیرش آن متمایل می شود.

4. درمان سریع

بسیاری از جوانان آنچنان با درد و رنج لکنت خود خو گرفته اند که فقط هنگامی به درمان روی می آورند، که دچار یک بحران ارتباطی شده باشند و یا بخواهند در یک ارتباط گفتاری مهم شرکت کنند. به همین علت است که اغلب با دستپاچگی به دنبال راهکار و دستورالعملی برای درمان می گردند که خیلی زود نتیجه بگیرند.

5. حاشیه روی

یکی از عوارض لکنت زبان که ریشه در پنهانکاری ها دارد، حاشیه نگری و حاشیه روی است. در این صورت ممکن است شخص به جای طی کردن مسیر درمان، به بیراهه هایی روی آورد که فرسنگ ها با موضوع درمان فاصله داشته باشد.

6. شدت و ضعف یافتن لکنت ظاهری

تغییرات در شدت لکنت زبان را باید در ماهیت خود لکنت جستجو کرد. برخی افراد این موضوع را به شرایط بیرونی ربط می‌دهند و منتظر می‌مانند تا شرایط به نفع آن‌ها تغییر کند.

7. تلافی و جبران

زمانی شخص از روبرو شدن با مشکل خویش می ترسد، به جای اقدام به درمان، تلاش می کند نقص خود را جبران کند. شعار او در این مرحله چنین است: اگر من لکنت دارم، ولی به جایش مدیر شرکتم و خیلی ها زیر دستم کار می کنند.

8. تصور درمان

گاهی برخی راه های نادرست درمان، باعث ایجاد تصور درمان در شخص می شود. تصور درمان همان حالتی است که شخص می گوید:”خیلی بهترم، دارم خوب میشم، واقعا تغییر کردم. اما بعد از پیگیری به این نتیجه می رسد که هیچ پیشرفتی نداشته است.

9. کاهش انگیزه درمان

بارها از دوستان گروه درمان پرسیده ام: چرا انقدر دیر برای درمان اقدام می کنی؟

پاسخ اغلب چنین است: به قدری انرژی خود را در پیمودن بیراهه ها هدر دادم که دیگر توانی برایم نمانده بود.

درطول مسیر درمان لکنت لازم است درمانگر مراقب این بیراهه ها باشد و از راه های مختلف درمانجوی خود را به مسیر اصلی درمان هدایت نماید. این هدایت های عملی فقط زمانی می تواند موثر باشند که رابطه تنگاتنگی بین درمانگر و درمانجو شکل گرفته باشد. اینجاست که ارزش و مفهوم روش گروه درمانی در درمان لکنت زبان مشخص می شود. یک گروه درمان منسجم و هدفمند که همه پنهانکاری ها و آسیب های دیدگاهی و ارتباطی در آن تشخیص داده شود، اصلاح و بازسازی شود و به تجربه عملی درمانجو برسد.

1- دارو درمانی و رژیم غذایی:

• آیا هیچ دارو و یا غذایی وجوددارد که بتواند سه جنبه درمان لکنت زبان را اصلاح کند؟
• آیا دارو می تواند حافظه  ی شخص را نسبت به موقعیت های خاص گفتاری اش تغییر دهد؟

تردیدی نیست که داروهای شل کننده عضلات و ضد اضطراب می تواند به طور موقت بر لکنت ظاهری شخص تاثیر گذارند. ولی آیا قادرند ارتباطات ودیدگاه شخص را دگرگون سازند؟
معلوم است بعد از قطع دارو ویا پایان دوره تاثیر دارو، مشکلات گفتاری نیز بازگشت می یابد.
تنها چیزی که برای شخص باقی می ماند،خاطره افسوس بار کاهش لکنت است که وقتی به آن می اندیشد احساس می کند از آن دوران خوشش آمده است.
در بهترین شرایط  احساس خوش آمدن افسوس بار  می تواند حاصل دارو درمانی برای لکنت زبان باشد.

درمانجویانی که ضمن مصرف دارو به این کلینیک می آیند، بعد از مدتی داروهای خود را دور می ریزند و خوراکی های مورد پسند خود را می خورند. آن ها در می یابند که خوردن و نخوردن دارو و غذا، هیچگونه ارتباطی با درمان لکنت زبان نمی تواند داشته باشد. اگر علت لکنت بر کسی معلوم شود، بی تردید درمان را در دارو و تغذیه جستجو نخواهد کرد.

در طول دوران حرفه ای خود هرگز ندیده ام فرد لکنت دار بزرگسالی در اثر مصرف دارو بهبود یافته  باشد. کسانی هم که چنین ادعایی کرده اند بعد از تحقیق معلوم شده که همچنان لکنت دارند و یا دسترسی به افراد بهبود یافته غیر ممکن بوده است.

در برخی افراد لکنت دار ، میل به ادعای بهبود به خصوص با موضوع نامفهوم و نامعقولی چون خوددرمانی دیده می شود.

2. هیپنوتیزم:

• هیپنوتیزم به مفهوم تمرکزذهن وخواب رفتن مصنوعی است .حدود ۳۰ سال پیش با نویسنده کتاب معالجه لکنت زبان به وسیله هیپنوتیزم مرحوم شعبان طاووسی آشنا شده و سپس در همین زمینه به مدت یک سال با وی همکاری کردم و آنچه در مورد کاربرد هیپنوتیزم  در این مدت آموختم چنین بود:
• تا زمانی که شخص لکنت دار در حال هیپنوز بود، گفتاری بسیار روان و عادی داشت ولی به تناسب بیدار شدن و هوشیاری و به کار افتادن حافظه و مشخصات شخصیتی، لکنت او کاملاً بازگشت می یافت.
• بهترین خاصیت هیپنوتیزم را می توان یک نمایش و سرگرمی شبانه توصیف کرد.
• تا به حال هیچ گزارش معتبری مبنی بر مفید بودن هیپنوتیزم در امر درمان لکنت زبان منتشر نشده است.
• شاید بسیاری در تبلیغات خود ادعا کنند که قادرند با هیپنوتیزم لکنت را کاهش دهند یا حتی بهبود  بخشند اما تا به حال چنین معجزه ای رخ نداده است زیرا لکنت با تلقین نیامده تا بتوان آن را با تلقین هنگام هیپنوتیزم از بین برد.

3. دستگاه های ضد لکنت زبان

در مورد دستگاه های ضد لکنت در کتاب راز لکنت زبان به تفصیل صحبت شده است.

دستگاه های ضد لکنت، با دو نوع عملکرد اصلی به بازار راه یافته است

• دستگاه ضد لکنت با عملکردی مانند صدای آبشار

نام های بازاری اینگونه دستگاه ها: دستگاه مسکر (Masker)، دستگاه لکنت شکن، دستگاه ضد لکنت، پکیج نرم افزاری لکنت شکن (Fluency Master ) .

این دستگاه ها با فرستادن صدای آژیر مانندی به گوش ها، سبب از کار افتادن شنوایی شخص نسبت به گفتار خویش می شوند.

• دستگاه ضد لکنت با عملکردی مانند پژواک صدا در غار

نام های بازاری اینگونه دستگاه ها: دستگاه ضد لکنت، دستگاه لکنت شکن، پکیج نرم افزاری فید بک یا بیو فید بک ، Fluency Master، (D. A. F ) Delayed Auditory feedback .

این دستگاه ها سبب انعکاس صدای گفتار شخص به گوش خود او می شوند.

در واقع هر دو نوع دستگاه با مختل کردن شنوایی شخص، شرایط غیر معمول گفتاری را در چرخه ی لکنت فراهم می آورند.

بنابراین، کاربرد هر گونه دستگاه ضد لکنت زبان، به مفهوم شرایط گفتاری غیر معمول می باشد، در بهترین شرایط ، دستگاه می تواند سبب کاهش موقتی لکنت ظاهری شخص گردد. ولی اگر کسی بخواهد چنین اسباب بازی های مضحکی را به عنوان درمان کننده ی لکنت زبان معرفی کند،خود شناختی از لکنت ندارد.

4. لیزر درمانی

از کسانی که می خواهند لکنت زبان را با لیزر درمان کنند  باید پرسید: شما لیزر را به کدام عضو فرد لکنت دار وصل می کنید که سبب درمان سه جنبه لکنت می شود؟

بسیاری از دوستان گروه درمان، اینگونه صحبت ها را نوعی به سخره گرفتن افراد لکنت دار تلقی می کنند.

5. تمرینات یک سو برتری نیمکره  های مغز

عده ای از برجسته ترین نظریه پردازان غربی علت وجود لکنت زبان را مسلط نبودن نیمکره چپ مغز به نیمکره راست می دانند.

آنان معتقدند که اگر مدتی از اندام های چپ بدن استفاده نشود، نیمکره راست تضعیف شده و نیمکره چپ به برتری می رسد و فرآیند چنین دیدگاهی منجر به درمان لکنت شخص می گردد.

چرا نظریه فوق نمی تواند صحت داشته باشد؟

تا به حال هیچ گزارش معتبری دیده نشده است که شخص لکنت داری با بستن دست و پا وچشم چپ بهبود یافته باشد.

لکنت زبان عارضه ای است اکتسابی که در سنین 2 تا ۶ سالگی می تواند به وجود بیاید. تصور کنید لکنت کودک ۵ ساله ای در اثریک  فشار روانی از جمله ترسیدن از گربه آغاز می شود. پرسش این است اگر نیمکره چپ مغز او به خوبی برتری نداشته، پس چرا  قبل از فشار روانی، فقدان برتری نیمکره سمت چپ سبب لکنت او نگردیده است؟

اگر فقدان برتری نیمکره چپ مغز صحت داشته باشد پس چگونه ممکن است که فقط گفتار شخص را در بر میگیرد؟ چرا هیچ تاثیری بر کارکرد دیگر اندام هامانند دست و پا و چشم ندارد؟

بستن دست و پا و چشم چه تاثیری می تواند بر جنبه های درمان بگذارد؟ چگونه دیدگاه های شخص را تغییر می دهد؟ چگونه آسیب شزطی شده را اصلاح می کند؟ چگونه واکنش لکنت ظاهری را متوقف می سازد ؟

6. جراحی:

بسیاری از متخصصان طب سنتی معتقدند سه نوع عمل زیر سبب بهبود یا کاهش لکنت زبان می شود :

• بریدن بند زیر زبان ( tongue tie )

گاهی دیده می شود گره زیر زبانی شخصی جلوتر از حد معمول قرار می گیرد و حرکت زبان را محدود می کند و مشکلاتی را از نظر تلفظی و جا به جا کردن لقمه در دهان ایجاد می نماید . ولی چنین مشکلی را در هیچ شرایطی نمی توان به موضوع لکنت زبان ارتباط داد.

• فصد زیر زبان

آن ها معتقدند خون گرفتن از رگ زیر زبان یا حجامت کردن  سبب درمان لکنت زبان خواهد شد .

شاید چنین پزشکانی تصور کرده باشند از آنجا که نام این عارضه  لکنت زبان  است ، حتما درمان را در انگولک کردن زبان و اطراف آن باید جستجو نمود.

7.تمرینات مرسوم در درمان لکنت زبان

دقت داشته باشید که لازمه اصلاح سه جنبه ی درمان آسیب، واکنش، تغییرات دیدگاهی در گفتار عادی و روزمره ی شخص و در شرایط و ارتباطات طبیعی و روزمره او نهفته است، نه در گفتاری غیر طبیعی و استریلیزه و یا آزمایشگاهی. این بدان معنا ست که در روند درمان ، خود شخص است که باید درمان شود تا شرایط خاص او به شرایط عادی تبدیل شود.

• کشیدن صداها : آ…….. ۴۰ ثانیه
• خواندن متن کتاب، روزنامه
• کلماتی که صدای اول آن ها صداهای خاص باشد: باران، بادبزن ، بهرام، بستنی. با این هدف که ترس شخص از صدای  ” ب ” بریزد
• صحبت مقابل آیینه
• مانند آدم ماشینی صحبت کردن

انواع توصیه ها

• شهامت داشته باش
• نفس عمیق بگیر و برو جلو
• امتناع از بیان کلمات مشکل

طراحان اینگونه  تمرینات وتوصیه ها باید بتوانند به این پرسش پاسخ دهند.

با اینگونه تمرینات چگونه جنبه های سه گانه درمان لکنت زبان اصلاح میشوند؟

نتیجه

بی تردید نمی توان ادعا کرد کدام یک از روش های درمان موجود بهتر است، ولی با اطمینان می توان گفت که یک روش درمان لکنت بزرگسالان باید برای هر یک از جنبه های زیر برنامه ریزی مشخص و هدفمندی داشته باشد:

• آسیب لکنت : زبان ذهنی
• واکنش لکنت : زبان ظاهری
• تغییرات دیدگاهی: تاثیر لکنت بر دیدگاه ،ارتباطات ، احساس

درمان، به مفهوم اصلاح جنبه های فوق و متحول شدن شخص لکنت دار است. درمان یعنی آزادی از زندان چون و چرا ها و شرایط خاص، یعنی از کیفیت واکنشی به کیفیت کنشی رسیدن ، یعنی آن که مرکز ثقل شخص به خود او بازگردد.

چگونه از لکنت زبان رهایی یابیم؟

برای رسید به درمان عمیق و ماندگار باید سه جنبه درمان به طور همزمان اصلاح شوند:

1. آسیب یا لکنت ذهنی: وضعیت خاص، ذهن آشفته ، پیش بینی ، پنهان کاری، عوارض لکنت
2. واکنش یا لکنت ظاهری: اسپاسم تارهای صوتی، لکنت کردن، اسپاسم و حرکات اضافی سایر اندام ها ، شنیدن یا احساس کردن لکنت خود. نتیجه یا تغییرات دیدگاهی و ارتباطی

چنین فرایندی به دو سال تلاش درمان جو نیاز دارد تا شخص بزرگسال به مرحله ی تثبیت گفتاری و ذهنی برسد.

راه ها و روش های درمان لکنت زبان

هنگامی که جوانان دارای لکنت به آگهی ها و مقالات مربوط به درمان لکنت زبان بر می خورند، تمام حواس خود را جمع می کنند تا شاید بتوانند با دریافت چیزی به نام نوع تمرین و روش درمان، به مسیر درمان دست یابند و به خود درمانی خویش بپردازند. و یا در جمع چند دوست مشابه خود، این مسیر پر پیچ و خم و تاریک را به پایان برسانند. من بسیاری را می شناسم که سال ها و ده ها سال و حتی تا پایان عمر، انرژی خود را در حسرت یافتن راه و روشی برای حل این مشکل به هدر داده اند:

• سال ها آنقدر به پنهانکاری ها تکیه کردند تا بخشی از شخصیت ارتباطی آنان گردید.
•  موضوع راه و روش درمان لکنت زبان، کلمات سرچ آن ها بوده است.
• مقالات و کتاب هایی را با همین عنوان مطالعه کرده اند.
• مجذوب انواع توصیه ها و دستورالعمل های پراکنده بوده اند.
• تلاش کرده اند با مشکل خود کشتی بگیرند و آن را زمین بزنند.
• سال ها با نظریه های من درآوردی و امر محال خود درمانی سر خود را گرم نموده اند.
• سال ها چند تن گرد هم جمع آمده اند و سعی کرده اند نقش درمانگر یکدیگر را بازی کنند.
• سال ها بیراهه های دیگری را چون نرم افزار لکنت شکن، طب سنتی، طب سوزنی، هیپنوتیزم و غیره را آزموده اند.
• سال ها انواع داروهای شیمیایی و گیاهی را بدون هیچ نتیجه ای مصرف کرده اند.

1. درمان واکنش

هدف از درمان، اصلاح و بازسازی ذهنیت آسیب دیده شخص است. درمانگرانی که مشکل را در گفتار درمانجو می نگرند، در واقع می خواهند به جای حل خو مشکل، واکنش به لکنت را اصلاح کنند.

2. درمان سریع

درمان به زمان نیاز دارد. بنابراین، درمان سریع ، چند جلسه ای و چند ماهه را فقط می توان در تبلیغات سودجویان یافت.

3. مربی و گروه درمان

طی مسیر درمان، وابستگی حتمی به حضور مربی آگاه و مجرب، و گروه درمان سازمان یافته دارد. اقدام هایی که غیر از این ساختار دارند، تا به حال نتوانسته اند موجب درمان پایدار گردند. نتیجه آن ها در بهترین حالت، رسیدن به تصور درمان است که بعد از بازگشت، شخص را به شدت آشفته و افسرده می کند.

4. گروه درمان بدون درمانگر مجرب.
5. درمانگر مجرب و آگاه بدون گروه درمان.
6. هنگامی که راهنما یا مشاور، خود لکنت زبان داشته باشد.
7. خود درمانی
8. کتاب درمانی
9. دارو درمانی

چهار گام تا رسیدن به درمان لکنت زبان

1. گام اول : شناخت

فشارهای روانی متعدد و پیوسته این عارضه و همچنین اجبار در اجرای ترفندهای پنهانکاری، شناخت شخص نسبت به مشکل خویش مختل می سازد. برای این منظور مطالعه کتاب راز لکنت زبان پیشنهاد می شود.

2. گام دوم : پذیرش

به این معنی است که شخص به جای فرار مکرر از مشکل خویش، بتواند آن را ببیند و بدون پنهانکاری در رفع منطقی آن بکوشد. معمولا شناخت مشکل به پذیرش سریع آن نمی انجامد. پذیرفتن مشکل به فرایندهای مختلف و متعددی نیاز دارد.

3. گام سوم : حضور در گروه درمان

بسیاری از درمانجویان با شنیدن کلمه گروه درمان دچار نگرانی های مجهولی می شوند که فقط بعد از حضور در گروه، به پوچی آن پی خواهند برد. چه کسانی در گروه هستند؟ آیا من هم باید در جمع صحبت کنم؟ اگر گیر کردم؟ گروه درمان  یعنی جمعی از جوانان ۱۸ تا ۵۰ ساله که به منظور درمان این عارضه، به هم یاری تعریف شده ای می رسانند. یاری گرفتن و یاری رساندن در محیطی دوستانه، لازمه درمان بدون اضطراب است.

4. گام چهارم : طی مسیر درمان

گام نهادن در مسیر درمان، تجربه ای با شکوه برای رسیدن به زندگی جدیدی است که هرگز شخص آن را نیازموده. یعنی بازسازی آسیب های گذشته یعنی توانایی در ارتباطات گوناگون یعنی درمی یابیم که کی بوده ایم، کی هستیم و به چه چیزی باید برسیم یعنی خواسته ها و آرزوهایمان با خود ما یکی می شوند و این ها به شناخت نیاز دارد. شناخت لکنت زبان، شناخت خود، شناخت دیگران بعد از دو سال تلاش و رسیدن به آنچه که باید باشیم، درونمان ندا می دهد. ای کاش زودتر به زندگی باز می گشتم.

 چالش های مسیر درمان لکنت زبان

بارها این نکته توضیح داده شده است که « درمان » به فعالیت در گروه نیاز دارد. یعنی طی مسیر درمان لکنت زبان در گروهی که اعضای آن از نظر فرهنگی، اجتماعی، هماهنگی نزدیکی با هم داشته باشند. با این همه، اساس تشکیل هر گروهی، بر پایه اتفاق و اختلاف نظر بین افراد گروه استوار است و اعضای گروه درمان لکنت زبان لازم است با هر دو جنبه روبرو شوند:

1. چشیدن طعم شیرین اتفاق و اتحاد در مسیر درمان لکنت زبان ، سبب احساس امنیت و خود باوری می شود.
2. مواجه شدن با اختلاف نظرها و چگونگی حل و فصل یا کنار آمدن با آن ها، علاوه بر مهارت، بر توان ارتباطات شخص می افزاید .

اغلب درمانجویان با پیوند  واقع بینی ذاتی  و همچنین تغییرات دیدگاهی در ماه های اول درمان لکنت زبان ، بدون دست اندازها و چالش های برجسته و باز دارنده مسیر درمان لکنت زبان را ادامه می دهند .

به طور معمول رفتار این افراد را اینگونه می توان ارزیابی نمود:

• با نگاه رو به جلو، دوری از حاشیه ها و تطبیق خود با اختلاف نظرها ، مسیر درمان لکنت زبان را طی می کنند .
• با افراد گروه رابطه خیرخواهانه و با مسئولیتی دارند و اغلب می دانند حفظ منافع اعضا ، بر اعتبار و تعادل خود آنان می افزاید .
• در برقراری ارتباط با افراد تازه وارد پیشگامند و به آن ها مشاوره های صادقانه و مفیدی ارائه می دهند .
• برای ارزیابی و اصلاح دیدگاه های خود ، بدون مقاومت و دلیل تراشی با دوستان گروه مشورت می کنند .

همیشه چنین افراد با تدبیری هستند که با وجود مشکلات خویش ، با حس مسولیت و دوری از واکنش تلافی و جبران ، می توانند در تعیین مسیر درمان لکنت زبان و حتی تغییر نظر و رفتار مربی خود نقش سازنده و پابرجایی داشته باشند . ولی همیشه چالش هایی که درمانجویان با آن روبرو می شوند به این راحتی ها نیست . معمولا ۱۰% جوانان در طی مسیر درمان لکنت زبان، دچار دست اندازهای ذهنی بزرگی می شوند که حل آن ها به همکاری نزدیک خانواده با محیط درمان نیاز دارد. ولی اگر خانواده به هر دلیلی نتواند نقش مثبتی داشته باشد ، به مفهوم طولانی شدن مدت زمان درمان و گاه متوقف شدن آن خواهد بود . متوقف شدن درمان به این معنی است که شخص گفتار نسبی خوبی به دست می آورد ولی از برخی دیدگاه های اصلاح نشده که شرایط بازسازی آن را نیافته ، همچنان رنج خواهد برد.

به طور معمول رفتار این افراد را اینگونه می توان ارزیابی نمود :

• با نگاه رو به جلو ، دوری از حاشیه ها و تطبیق خود با اختلاف نظرها ، مسیر درمان لکنت زبان را طی می کنند .
• با افراد گروه رابطه خیرخواهانه و با مسئولیتی دارند و اغلب می دانند حفظ منافع اعضا ، بر اعتبار و تعادل خود آنان می افزاید .
• در برقراری ارتباط با افراد تازه وارد پیشگامند و به آنها مشاوره های صادقانه و مفیدی ارائه می دهند .
• برای ارزیابی و اصلاح دیدگاه های خود ، بدون مقاومت و دلیل تراشی با دوستان گروه مشورت می کنند .

همیشه چنین افراد با تدبیری هستند که با وجود مشکلات خویش ، با حس مسولیت و دوری از واکنش تلافی و جبران ، می توانند در تعیین مسیر درمان لکنت زبان و حتی تغییر نظر و رفتار مربی خود نقش سازنده و پابرجایی داشته باشند . ولی همیشه چالش هایی که درمانجویان با آن روبرو می شوند به این راحتی ها نیست . معمولا ۱۰% جوانان در طی مسیر درمان لکنت زبان، دچار دست اندازهای ذهنی بزرگی می شوند که حل آنها به همکاری نزدیک خانواده با محیط درمان نیاز دارد ؛ ولی اگر خانواده به هر دلیلی نتواند نقش مثبتی داشته باشد ، به مفهوم طولانی شدن مدت زمان درمان و گاه متوقف شدن آن خواهد بود . متوقف شدن درمان به این معنی است که شخص گفتار نسبی خوبی به دست می آورد ولی از برخی دیدگاه های اصلاح نشده که شرایط بازسازی آن را نیافته ، همچنان رنج خواهد برد .

چالش ها چگونه پدید می آیند ؟

اگر فاکتورهای زیر را در یک جوان با هم جمع کنیم :

• عوارض لکنت زبان
• ترفندهای پنهانکاری
• خواستن ها و نتوانستن ها
• شکست ها و ناامیدی ها
• تحمل کردن ها و دم نیاوردن ها
• …

طبیعی به نظر می رسد که برخی از آنان بنا به خصوصیات فردی ، جو آموزشی و جو خانوادگی خود ، دچار نوعی سرخوردگی شوند ؛ و می دانید « سرخوردگی » همچون فنر جمع شده ای در روحیه انسان عمل می کند . هنگامی که آنان به توانایی های گفتاری و ارتباطی مطلوبی می رسند ، با عطش سیری ناپذیری به جبران نتوانستن ها ، ناامیدی ها و دم نیاوردن ها می پردازند . آنها در این شرایط پند پذیری و منطق خود را از دست می دهند و ناخواسته به چون و چرا و بهانه جویی از اطرافیان خود می پردازند . میل به پرخاشگری و توقعات بی جا و دور از انتظار ، سبب رنجش و دلخوری اطرافیان می شود ؛

معمولا خانواده ها موضوع را اینگونه بیان می کنند :

دخترم / پسرم گفتارش خیلی خوب شده ، ولی مثل اینکه با همه سر جنگ داره . معمولا این افراد به این دلیل که محیط درمان را امن ترین مکان برای مانورهایشان می بینند ، و همچنین می دانند دوستان گروه درمان لکنت زبان از گفتار سابق آنان اطلاع دارند ، ناخواسته بیشترین واکنش های پرخاشگری و تخریب را از دید خود ، در همین محیط می آزمایند . آنها مرتب به طور پنهانی در تلاشند تا افراد ضعیف یا تازه وارد را به عنوان « طعمه » در گروه شناسایی کرده و با دشمن خواندن دیگر اعضا و حتی مربی ، خود را به عنوان تنها دوست و درمانگر دلسوز به آنان تحمیل نمایند . اگر این پیوند شکل گیرد ، سعی می کند به بهانه تمرینهای کلینیک ، خارج از محیط درمان لکنت زبان با طعمه خود ملاقات کند . در این صورت رابطه ای شکل می گیرد پر از دروغ ، تضاد و کینه ورزی _ شاید یکی از دلایل این رفتارها را بتوان در فقدان توانایی شخص در تطبیق و تغییر دیدگاه ها دانست.

در این مرحله شخص گفتار و رفتار بقیه را به میل خود تفسیر میکند :

لبخند = مسخره کردن محبت = منظور داشتن راهنمایی = فضولی سکوت = بی محلی نگاه کردن = خصومت ورزی نگاه نکردن = دشمنی شوخی = بی ادبی …

پیش چشمت داشتی شیشه کبود         زان سبب دنیا کبودت می نمود

ضمن اینکه همیشه در حال بهانه جویی ، پرخاشگری و تخریب هستند ، با این همه ، کمتر ساعتی است که به محیط درمان لکنت زبان، دوستان گروه و مربی خود نیندیشند . آنها به قدری درگیر تغذیه به این خوی تلافی و جبران خویش هستند که کمتر می توانند رفتارهای خود را تجزیه و تحلیل نمایند . حال اگر طعمه نیز به این مرحله برسد ، پاسکاری مخربی بین ایده ها و خلق و خوی آنان در می گیرد و ندانسته به تخریب یکدیگر می پردازند . اگر چنین شخصی در این مرحله عاشق شود ، عشق او بیشتر جنبه نمایشی و واکنش به شرایط روانی او خواهد داشت . تشخیص اینکه کدام یک از دوستان گروه به این دام خواهد افتاد ، بسیار مشکل است .

در این شرایط لازم است مربی به دو نکته مهم بپردازد :

• مراقبت از دوستان دیگر _ بخصوص تازه واردها _ در برابر پرخاشگری ها و طعمه یابی این افراد .
• صبر و شکیبایی ، تا شاید جو ذهنی شخص رفته رفته آرام گیرد .

می توان گفت نیمی از این افراد تا کنون با این تدبیر به جمع دوستان باز گشته اند . ولی اگر صبر هم نتواند کارساز باشد ، می شود داستان « تیغی در دست زنگی مست » … . معمولا افرادی که با صبر و شکیبایی دوستان گروه و مربی از چنین بحرانی بیرون جسته اند چنین می گویند :

• نمی دونم چرا اون کارها رو می کردم !
• الان که فکرشو می کنم از خودم خجالت میکشم
• همش می خواستم یه دشمن بتراشم و باهاش دعوا کنم
• فشارهای درونمو می خواستم رو یکی خالی کنم
• از صبح تا شب از همه بهونه میگرفتم ، پدر ، مادر ، فامیل ، دوست و بخصوص از محیط کلینیک … .

برخی از دوستان گروه درمان لکنت زبان وقتی می بینند با اجرای تکنیکهای گفتاری ، می توانند گفتار طبیعی را در ارتباطات مختلف تجربه نمایند ، به جای پرداختن به بازسازی دیدگاه ها و ارتباطات خویش _ که اساسی ترین مرحله درمان است _ مانند یک عصا دودستی به تکنیکها می چسبند و به آن تکیه می کنند . آنها تصور می کنند اگر ضعفی در گفتارشان دیده شود ، به علت فقدان تسلط بر اجرای تکنیکها می باشد . از اینرو اغلب زمان خود را به طور آشکار و نهان ، صرف تقویت اجرای این تکنیکها می کنند .

علت چنین رفتاری را اینگونه میتوان ارزیابی نمود :

1. آنها « درمان » را در لکنت نکردن می بینند _ به طور برجسته ای چنین دیدگاهی را در خانواده آنان می توان ردیابی نمود _
2. وحشت و هراس از بازگشت لکنت ، قدرت و توان تغییر و تحول شخص را متزلزل می سازد 

در این مرحله اگر دوستان آگاه به مسیر درمان و حتی مربی به او چنین راهنمایی کنند :

« خانم / آقا انقدر به این عصا تکیه نکن ، وقت آن رسیده که مانند یک شکارچی به تعقیب شرایط دشوار بپردازی ، خود را محک بزنی و به ارزیابی ارتباطات و دیدگاه های آسیب دیده توجه نمایی و … . »

دراین شرایط او به دلیل تراشی روی می آورد ، مقاومت می نماید و در صورت اصرار ، ممکن است گوینده را دشمن خود تصور کند .

اشتباه نشود ، قصد او لجبازی نیست ، بلکه بدون عصای تکنیکها ، چاه عمیقی را سر راه خود می بیند و از لغزش درون آن به شدت می هراسد .

داستان

کوهنوردی با تجهیزات حرفه ای ، شبانگاه از یال کوهی فرود می آمد که ناگهان پایش در برف می لغزد و توسط طناب مخصوص خود ، بین زمین و هوا معلق می ماند . در این هنگام از درگاه خداوند کمک می خواهد که ندایی به گوشش می رسد : « اگر نجات می خواهی ، طناب رابا خنجر ببر » ولی چون او نمی تواند در تاریکی شب تیره ، موقعیت خود را درک نماید ، امر ندا را نیز نمی تواند اجرا کند . فردا صبح گروه نجات مرد یخ زده ای را می یابند که با زمین فقط یک متر فاصله داشته است !!

درمان قطعی و موثر لکنت زبان – داروی گیاهی لکنت زبان – عطاری شفا !!!

این بیماری که بیشتر از دوران طفولیت نقش بسته است در این بیماری توانمندی تمرکز فکری ضعیف عمل کرده و نوعی حالت دلهره و اضطراب در موقع صحبت کردن برای شخص ایجاد میشود. مزاج این افراد بیشتر سرد و رطوبتی بوده و آنها ضعف بدنی و حافظه ضعیفی دارند این دارو باعث می شود که مزاج زبان گرم شود و همچنین بدن را تقویت کند که بصورت خوراکی استفاده می شود.

نقد:

بسیار طبیعی به نظر می رسد که هر کس دنیا را از دیدگاه و تجارب خویش بنگرد. ولی آیا بدون شناخت و تجربه، می توان به دیدگاه صحیحی دست یافت؟ اگر برای یک عامی از تیرازونوروس و آرکئوپتریکس – دایناسورها – صحبت کنیم، در ذهن او نمی تواند چیزی بیش از اژدهای خیالی نقش بندد. به همین علت است که هر حرفه ای، لکنت زبان را از دیدگاه و تخیلات خود می نگرد و نه از واقعیت آن. شناخت لکنت زبان – مانند هر شناخت دیگری – به فاکتورهایی چون مطالعه، تماس مستمر، مشاهده و تجربه، و پیگیری نیاز دارد. بدون تماس مستمر با این عارضه، غیر از توهم به شناختی دست نخواهیم یافت؛ و تنها رشته ای که فاکتورهای بالا را در اختیار دارد، فقط « رشته گفتار درمانی » است.

با کمی دقت درخواهیم یافت که اغلب حرفه های متفرقه و نامربوط به این عارضه، آن را از دیدگاه و هم خود می نگرند: روان شناس و روانپزشک       =====>               مشکل روانی مغز و اعصاب                    =====>               مشکل مغزی و عصبی عطاری                            =====>               مشکل مزاجی! و متاسفانه برخی همکاران     ====>                دستگاه های لکنت شکن! روزی یکی از دوستان گروه درمان از من خواست تا این جمله را به گوش کسانی برسانم که نشناخته و ندانسته در مورد این عارضه نظر می دهند:

بابا به خدا اون قبری که روش گریه می کنید، مرده توش نیست

با این همه، از عزیزانی که توسط داروهای گیاهی بهبود یافته اند، خواهش می کنم تجربه خود را در اختیار دوستان دیگر قرار دهند.

پاسخ های خانواده ها در مواجهه با درمان لکنت زبان :

معمولا هنگامی که شخص به افراد خانواده خود می گوید: پدرم/ مادرم/ همسرم، می خواهم برای درمان لکنت زبانم اقدام کنم، اغلب از روی ناآگاهی چنین پاسخ می دهند: تو؟! تو که لکنت نداری! پس چرا کسی لکنت ترا ندیده؟! تو که داری به این خوبی حرف می زنی! همه بعضی وقتا تپق می زنند. عزیزم من انقدر دوستت دارم که اصلا برام مهم نیست. زیادی سخت می گیری. تو خیالاتی شدی. انقدر ما تو زندگی مشکل داریم که لکنت تو هیچی حساب نمیشه و… اینگونه پاسخها هنگامی شدت می گیرند که مخاطب، خود لکنت پنهان داشته باشد و یا شرایط دشوار شخص در محیط خانواده نباشد و نزد آنان کمتر دچار لکنت شود.

پرسش این است:

چرا کسانی که ما را خیلی هم دوست دارند، ولی نسبت به درمان لکنت ما چنین واکنشهایی نشان می دهند؟

1. نا آگاهی و عدم شناخت

یکی از مشکلات همیشگی جوانان دارای لکنت، ناآگاهی خانواده ها در مورد ماهیت و آسیبهای آن می باشد. کمتر والدین یا همسرانی را می توان یافت که رفتاری آگاهانه و کمک کننده داشته باشند؛ ولی اصلا نباید آنها را مقصر یا مغرض دانست – غیر از مخاطبان لکنت دار، که مورد بحث ما نیست. – مقصران واقعی، نویسندگانی هستند که اخبار و اطلاعات متناقض، نادرست و کریهی از این عارضه منتشر می کنند ( مانند قرار دادن لکنت زبان در زمره اختلالات مغزی و عقب ماندگی ذهنی. همین اطلاعات موهوم و روان پریشانه است که شخص و خانواده او را به عدم پذیرش لکنت زبان وادار می سازد. کیست که مایل باشد به جرگه عقب ماندگی های ذهنی پیوند یابد؟! )

2. انتزاعی بودن لکنت

معمولا افراد خانواده شخص لکنت دار را از یک دیدگاه وارونه تجزیه و تحلیل می کنند. آنها می بینند که او جسم سالمی دارد، با دوستان خود به کلاسهای ورزشی و تفریحی می رود، تغذیه خوبی دارد و … فقط گاهی زودرنج می شود، گاهی عصبانی، گاهی بهانه جو و بداخلاق، گاهی گوشه گیر و افسرده و … و البته گاهی هم کمی لکنت می کند. بسیار دشوار است بتوان به آنها دو نکته زیر را توضیح داد:

• پشت صحنه همان لکنت کم، یک دنیا آشفتگی و درگیری ذهنی نهفته است.
• تمامی این مشکلات را کم و بیش باید زیرمجموعه لکنت او دانست.

3. قیاس با خود

اغلب نزدیکان، از آنجا که نمی توانند خود را به جای شخص لکنت دار قرار دهند، شرایط او را با شرایط خود قیاس می کنند و چنین راهنمایی می کنند: عجله نکن – دقت کن – آرومتر – نفس عمیق – اول فکر کن بعد بگو – فکر کن اون از تو پایین تره – اعتماد به نفستو بیار بالا و … به این ترتیب، رابطه عاطفی خود را با او بیشتر می کنند و سبب می شود شخص مرتب با آزردگی بگوید « خدایا این چه بلایی است که هیچکس نمی تواند آنرا درک کند؟! »

4. دلسوزی

بسیاری از خانواده ها تلاش می کنند با ترحم و دلسوزی، مشکل را کم اهمیت جلوه دهند؛ ولی کسی که مرتب در حال سوختن است، دلسوزی آنها را بنزینی روی آتش خود حس خواهد کرد.

5. نوسان لکنت

از آنجا که لکنت ظاهری شخص مرتب در نوسان است، این نکته برخی خانواده ها را وامی دارد تا به جای درمان، به فراهم آوردن و تحکیم شرایطی باشند که لکنت کمتری مشاهده کرده اند!

6. عدم پذیرش

یکی از واکنش های عمیق لکنت زبان، عدم پذیرش آن توسط شخص و خانواده اوست. این واکنش مانند گره ای بر سر راه عمل می کند که هر گاه با آن روبرو می شوند، به جای باز کردن گره، آنرا کمی به جلو می رانند و به این ترتیب چرخه اضطراب، تضاد و آشفتگی ذهنی را تقویت می نمایند.

7. پنهانکاری شخص

گاهی پنهانکاری آنچنان برای شخص حیاتی و عمیق می شود که با اجرای ترفندهای بسیار پیچیده، از لو رفتن لکنت حتی نزد خانواده جلوگیری می کند.

8. پنهانکاری خانواده

معمولا خانواده هایی که سعی در پنهان کردن لکنت شخص دارند، خود نیز دچار عوارض آن می شوند در نتیجه:

• از نام لکنت زبان متنفر می شوند.
• از اقدام به درمان سر باز می زنند.
• اگر مجبور به تماس با گفتار درمان شوند، ضمن ارتباط غیر دوستانه با گفتار درمان، تلاش می کنند حود هدایت درمان! را به عهده بگیرند.
• مرتب به او می گویند که تو خیلی خوبی و هیچ لکنتی نداری.
• گاهی معتقد می شوند که خود آنها بهتر از یک درمانگر می تواند شخص را درمان کند: کلمات قصار، توصیه، دستورالعمل، مطالعه کتابهای موفقیت و خرید کادو.